Edward de Bono, autor metody sześciu myślowych kapeluszy zauważył, iż człowiek stojący przed określonym problemem stosuje różne narzędzia myślenia. Sześciu różnym sposobom myślenia przypisał sześć kapeluszy w różnych kolorach. W każdym kapeluszu myśli się inaczej.
W opracowanym i przedstawionym przeze mnie poniżej scenariuszu zajęć z kształcenia zintegrowanego zaprezentowałam możliwość zastosowania tej metody w klasie III szkoły podstawowej. Zaistniały problem – Czy i jak pomagać dzikim zwierzętom? – przemyślany zostaje w różnych aspektach, uczniowie nie pozostają wobec niego bezradni, wiedza, iż mają w ręku odpowiednie narzędzie. Znajomość różnych typów myślenia ułatwia rozwiązanie problemu. Dodatkowo praca w małych grupach, która niejako narzuca się przy stosowaniu tej metody, sprawia, iż uczniowie mają poczucie bezpieczeństwa, mogą w swobodny sposób prezentować wyniki własnych przemyśleń. W mniejszej grupie śmielej można wypowiadać myśli, bez narażania się na stres i wyśmianie.
Opracowanie scenariusza zajęć: mgr Wioletta Ruszczyńska
Ośrodek tematyczny: Narodziny w przyrodzie Temat dnia: Pomagamy dzikim zwierzętom Dłuższe, wielozdaniowe wypowiedzi na temat pomocy dzikim zwierzętom z wykorzystaniem metody sześciu myślowych kapeluszy. Ciche czytanie ze zrozumieniem tekstu pt. „W nowym domu”. Redagowanie ogłoszenia.
Cele zajęć: Uczeń: Potrafi myśleć twórczo; Współdziała w zespole podczas rozwiązywania problemu; Wypowiada się stosując odpowiedni sposób myślenia; Zna kolory sześciu kapeluszy odpowiadające określonym sposobom myślenia; Stosuje dłuższe wypowiedzi na określony temat; Przestrzega kolejności wypowiadania się; Wie, jak zachować się w przypadku kontaktu z obcym zwierzęciem; Redaguje tekst ogłoszenia; Czyta tekst ze zrozumieniem; Układa z puzzli postać zwierzęcia leśnego; Odczuwa potrzebę udzielenia pomocy zwierzęciu znajdującemu się w potrzebie.
Metody pracy: Słowna – pogadanka, opis; Praca z tekstem; Metoda aktywizująca - sześciu myślących kapeluszy; Oparta na działalności praktycznej uczniów.
Formy pracy: Indywidualna; Zbiorowa; Grupowa.
Pomoce dydaktyczne: układanka matematyczna, kapelusze w sześciu kolorach – białym, czerwonym, żółtym, czarnym, zielonym i niebieskim, ilustracja sarny, rozsypanka zdaniowa – duża na tablicę oraz mała dla każdego dziecka, puzzle z postaciami zwierząt, tekst czytanki pt. „ W nowym domu” (Wesoła Szkoła P. s. 19 ).
Przebieg zajęć: Powitanie
1.Wprowadzenie- obliczanie działań na mnożenie i dzielenie w zakresie 100. Po obliczeniu działań uczniowie odwracają kartoniki, odczytują hasło:
Zgubiłam się w lesie. Pomóżcie mi dzieci. Sarenka
2. Pogadanka z wykorzystaniem metody sześciu myślowych kapeluszy na temat: Czy należy pomagać dzikim zwierzętom znalezionym w lesie? ( Uczniowie w grupach , zakładając kapelusze w określonych kolorach odpowiadają na pytania, pozostali uczniowie mogą uzupełniać wypowiedzi)
Biały: Co wiemy? U: Zgubiła się sarenka; U: Wiemy jak wygląda; U: Nie wiemy gdzie jest jej mama.
Czerwony: N: Co czujecie, co chcielibyście zaraz zrobić? N: Czy chcecie pomóc sarence? N: Czy chcecie ja pogłaskać, przytulić? N: Czy nie jest wam żal sarenki? N: Czy chcecie ją nakarmić ? ( czy wiecie jak)
U: Chcemy ją przytulić , pogłaskać, nakarmić; U: Chcemy, żeby się dobrze czuła, żeby nie była głodna, jest nam jej żal, itp.
Żółty: N: Jakie są zalety i korzyści z tego, że pomożemy sarence?
U: Uratujemy jej życie, pomożemy; U: Sarenka nie będzie głodna, nie zginie z głodu; U: Można jej pomóc, gdy jest mała a potem puścić wolno do lasu.
Czarny: N: Czego boimy się ? Co może stać się złego wtedy, gdy będziemy pomagać sarence?
U: sarenka może ugryźć; U: Może mieć robaki; U: Może być chora (np. na wściekliznę); U: Może za bardzo przyzwyczaić się do ludzi i potem nie poradzi sobie na wolności, itp.
Zielony: N: Jak bezpiecznie pomóc sarence?
U: Obserwować jak zachowuje się zwierzę U: Ostrożnie zbliżyć się do niego. U: Poprosić o pomoc dorosłych. U: Zapytać o sposób dokarmiania małej sarny, np. leśniczego, weterynarza, dorosłych, itp.
Niebieski: Podsumowanie – do czego doszliśmy.
N: Jak uważacie, czy znalezionej małej sarnie należy pomóc, czy jednak nie?
U: Sarence należy umiejętnie pomóc, zachować środki ostrożności, zwrócić uwagę na własne bezpieczeństwo, itp.
3. Redagowanie ogłoszenia – porządkowanie rozsypanki zdaniowej.
N: Co robimy, gdy zginie nam zwierzę, np. pies lub kot? U: Piszemy ogłoszenie ( po to, aby odnaleźć zgubę).
N: Jakie ogłoszenie mogłaby napisać sarnia mama, żeby odnaleźć swoje sarniątko?
N: Jakie informacje powinno zawierać ogłoszenie?
U: Jak wygląda zwierzę? (wielkość, kolor sierści, cechy charakterystyczne – ustny opis sarenki) – opis ilustracji sarny. U: Gdzie zaginęło? U: Kto pisze ogłoszenie (prośba o kontakt), gdzie należy odprowadzić dziecko; U: Można umieścić zdjęcie zaginionej; U: Powinno być krótkie.
Uczniowie układają (zbiorowo na tablicy oraz indywidualnie z kopert) tekst ogłoszenia z rozsypanki zdaniowej, eliminują zdania według nich niepotrzebne w ogłoszeniu.
Zaginęło dziecko!!
Jest małe. Ma krótką, rudą sierść. Na grzbiecie ma dużo białych plamek. Wczoraj kopało wesoło kopytkami. Odłączyło się od matki koło leśniczówki. Czasami jest nieposłuszne. Uprzejmego znalazcę proszę o kontakt w lesie.
Zaniepokojona mama sarna
Wspólne odczytanie z tablicy.
4.Przepisywanie tekstu ogłoszenia do zeszytu – podkreślenie czasowników w czasie przeszłym.
5. Zabawa ruchowa: Widzę, coś widzę.
N: Wybrałam się na wycieczkę do lasu i widzę, coś widzę: Widzę dzieci, które bezszelestnie poruszają się po lesie; Widzę i słyszę ptaki, które pięknie śpiewają; Widzę leśne żabki skaczące po trawie; Widzę ptaszki, które noszą w dziobkach źdźbła traw i budują gniazda; Widzę zaskrońca, który wije się po ziemi;
6. Ciche czytanie ze zrozumieniem czytanki pt. „ W nowym domu”. Porównanie treści z wnioskami uzyskanymi na zajęciach.
N: Czy podobało wam się zachowanie wujka? ( W jakim kapeluszu myślał, czym się kierował – emocjami – kapelusz czerwony). N: W jaki sposób dzieci pomogły sarence ? U: Zorganizowały jej pożywienie – butelkę ze smoczkiem i mleko. U: Zachowały się podobnie jak i my byśmy się zachowali.
7. Układanie z puzzli postaci leśnych zwierząt- praca w grupach. Redagowanie ogłoszeń w grupach ( w imieniu mamy zgubionego zwierzęcia leśnego) – głośne odczytanie. Uczniowie słabsi uzupełniają tekst z lukami, np.:
Zaginęło dziecko!! Jest małe. Ma czarne futerko. Od czoła po grzbiecie biegną mu dwa białe paski. Zgubiło się w lesie. Proszę o kontakt pod korzeniem dębu. Zmartwiona borsucza mama
8. Zadanie domowe: wykonaj ilustrację sarenki pod rozsypanką zdaniową.
9. Podsumowanie. Czego dowiedzieliśmy się dzisiaj na zajęciach? W jaki sposób należy pomóc sarnie?
Pożegnanie
Bibliografia E. de Bono – „Naucz swoje dziecko myśleć” Wyd. PRIMA W- wa 1994
|